DÖVİZ KURLARINDAKİ ARTIŞ HALKA ENFLASYON OLARAK DÖNDÜ

27 09 2020 226

-YOKSULLARIN AİLE BÜTÇESİNİN YÜZDE 30,7’SİNİ AYIRMAK ZORUNDA KALDIĞI GIDA HARCAMALARI EYLÜLDE BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜZDE 3,8 ORANINDA ARTTI.

-BİRLEŞİK-KAMU İŞ’İN, EN ÇOK TÜKETİLEN 77 GIDA MADDESİNİ ESAS ALIRAK YAPTIĞI ÇALIŞMAYA GÖRE GIDA HARCAMALARINDA OCAK-EYLÜL DÖNEMİNDEKİ TOPLAM ARTIŞY AYINDAKİ ARTIŞ YÜZDE 19,5 OLDU.

-GIDA FİYATLARINDA SON BİR YILLIK ARTIŞ DA YÜZDE 29,2’Yİ BULDU.

Döviz kurlarında ağustos ayında başlayan yüksek oranlı artışlar, eylülde halka enflasyon olarak döndü. Türkiye’nin en yoksul kesimin aile bütçesinin çok büyük bir bölümünü ayırmak zorunda bulunduğu gıda fiyatları eylülde bir önceki aya göre yüzde 3,8 oranında artarken aile bütçelerinde de büyük bir gedik açtı. Gıda harcamalarında, yılın ilk dokuz aylık döneminde fiyat artışı da yüzde 19,5’i buldu.

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, fiyatlarını Ankara’daki pazar ve marketlerden her ay düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 77 gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu” araştırmasının eylül ayı sonuçları açıklandı. Araştırmaya göre söz konusu sepet için harcanan para son bir yılda (Eylül 2019’a göre) ise yüzde 29,2 oranında arttı. 12 aylık ortalama fiyatlara göre artış ise yüzde 31,5 olarak gerçekleşti.

Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun ortaya konulması amaçlanıyor.

TÜİK’in en son açıkladığı Hanehalkı Tüketim Harcaması araştırması, son yıllarda diğer harcama gruplarına göre daha yüksek oranda artış gösteren gıda fiyatlarının, özellikle yoksulların aile bütçesini oldukça olumsuz etkilediğini ortaya koyuyor, Gıda fiyatlarının diğer harcamalara göre daha yüksek oranda arttığı 2019 yılında en yoksul yüzde 20’lik kesimin aile bütçesinden gıda için yapmak zorunda olduğu harcamanın payı yüzde 28,7’den yüzde 30,7’ye yükseldi. En zengin yüzde 20’lik kesimin gıda harcamalarının toplam aile harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 15,4’ten yüzde 15,3’e indi.

Türkiye’deki aileler gıda için harcadıkları her 100 liranın 17,8 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere göre miktar olarak çok az tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek fiyatlarının geçerli olması nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 19,4’ünü oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 13,9’u buluyor. Türkiye’de gıda için harcanan her 100 liranın 5,4 lirası tereyağı dışındaki yağlara,11,5 lirası meyveye, 16,6 lirası sebzeye, 6 lirası şeker, reçel, bal gibi gıda ürünlerine, 3,2 lirası çay ve kahveye, 3,8 lirası alkolsüz içeceklere, 2,3 lirası ise diğer gıda maddelerine ayrılıyor.

Bu arada araştırmalara göre yoksullar gıda harcamalarının büyük bölümünü ekmek, tahıl ve sebzeye ayırırken, zenginlerin gıda harcamalarının büyük bölümünü et balık ve deniz ürünleri meydana getiriyor.

AYLIK FİYAT ARTIŞI

Eylülde, ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatları bir önceki aya göre, yüzde 2,5 oranında artarken, et-balık harcamalarında ise balık ve tavuk eti fiyatlarındaki azalışın etkisiyle yüzde 0,7 oranında düşüş yaşandı.

Süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamalarında yüzde 3,4 oranında artış kaydedilen eylül ayında katı ve sıvı yağ fiyatlarında ise yüzde 4,3 oranında artış oldu.

Meyve harcamalarının yüzde 1,4 oranında azaldığı eylül ayında sebze harcamalarında ise bir önceki aya göre yüzde 17,7 gibi oldukça yüksek oranda bir yükseliş yaşandı.

Bakliyat fiyatlarının yüzde 2,9 oranında arttığı eylül ayında, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarında yüzde 3,3 oranında yükseliş oldu.

GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM (Eylül 2020; %)
	Bir Önceki Aya Göre	Önceki Yıl Sonuna Göre	Yıllık	12 Aylık Ortalama
Ekmek, un, bulgur, makarna	2,5	7,5	5,8	10,7
Et-Balık	-0,7	19,2	22,3	16,4
Süt, süt ürünleri, yumurta	3,4	8,4	25,8	28,5
Yağ	4,3	21,2	23,0	19,2
Meyve	-1,4	39,3	78,9	70,4
Sebze	17,7	40,3	57,4	45,8
Bakliyat	2,9	9,8	26,8	23,3
Diğer	3,3	3,4	3,4	24,9
Ortalama	3,8	19,5	29,2	31,5

Böylece gıda fiyatlarında eylülde ağustos ayına göre yüzde 3,8 oranında yükseliş yaşanmış oldu.

ARALIK 2019’A GÖRE DEĞİŞİM

Ocak-eylül döneminde gıda harcamalarındaki artış ise yüzde 19,5 olarak hesaplandı.

Bu dönemde ekmek, un, bulgur grubunda yüzde 7,5, et-balık harcamalarında yüzde 19,2 oranında, süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamalarında yüzde 8,4 oranında artış oldu. Yağ fiyatları yüzde 21,2, meyve fiyatları yüzde 39,3 artarken, sebze fiyatlarında yüzde 40,3 oranında yükseliş gözlendi. Bakliyat fiyatlarında yüzde 9,8 oranında artış yaşanırken diğer gıda maddelerine ilişkin harcamalar ise yüzde 3,4 oranında zamlandı.

SON BİR YIL

Gıda harcamalarında yıllık olarak ise (Eylül 2019’a göre) yüzde 29,2 oranında artış kaydedildi.

Son bir yılda ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 5,8, et-balık fiyatlarında 22,3, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 25,8 oranında artış yaşandı. Bir yıl öncesine göre katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 23 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 78,9 oranında, sebze fiyatları ise yüzde 57,4 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 26,8, diğer gıda fiyatları ise yüzde 3,4 oranında zamlandı.

YILLIK ORTALAMA

Sepete dâhil edilen ürünlerin son 12 aylık ortalama fiyatlarının bir önceki 12 aylık dönemdeki ortalama fiyatlarıyla karşılaştırılmasıyla hesaplanan 12 aylık ortalamalara göre de gıda fiyatlarında yüzde 31,5 oranında artış yaşandı.

Yıllık ortalamalara göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 10,7, et ve balık fiyatları yüzde 16,4 süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 28,5, yağ fiyatları yüzde 19,2, meyve fiyatları yüzde 70,4, sebze fiyatları yüzde 45,8, bakliyat fiyatları yüzde 23,3, diğer gıda maddelerinin fiyatları da yüzde 24,9 oranında artış kaydetti.

BİRLEŞİK KAMU-İŞ

MERKEZ YÖNETİM KURULU